Steun voor loonsverhogingen, verdeeldheid over staken
Een nipte meerderheid van de Nederlanders voorstander is van het verhogen van alle lonen. Ze vinden het goed dat vakbonden hier actie voor voeren, maar zijn verdeeld over de manier waarop, bijvoorbeeld of dat moet via stakingen. Zo blijkt uit onderzoek in opdracht van FNV.
Derde Nederlanders heeft zorgen over financiële toekomst
Ruim een derde van de Nederlandse bevolking (37%) maakt zich heel veel of enige zorgen over hun financiële toekomst. Bij Nederlanders die minder dan €29.500 per jaar verdienen gaat het om de meerderheid (60%).
Meeste werknemers kregen afgelopen jaar loonsverhoging
Nederland telt ruim 9,5 miljoen werkenden, van wie het overgrote deel in loondienst werkt.1 Van hen kregen acht op de tien (83%) het afgelopen jaar een individuele en/of collectieve loonsverhoging. Gemiddeld was dat een verhoging van 7,5 procent – in het bedrijfsleven wat meer (gem. 8,1%), bij de semioverheid minder (gem. 5,6%). Deze cijfers komen overeen met CBS-data.2
Helft is voorstander van loonsverhogingen…
De helft van alle Nederlanders (53%) – werkenden en niet-werkenden – vindt dat het salaris van alle werkende Nederlanders moet worden verhoogd, beduidend meer dan de 11 procent die het daarmee oneens is.
Kiezers van partijen die de steun van lage inkomens trekken (PVV, BBB)3 zijn in meerderheid voorstander van een loonsverhoging voor alle werkenden in loondienst. Bij partijen die hoge inkomens trekken (VVD, D66) is de steun juist relatief laag.
Voorstanders van loonsverhogingen vinden het achterblijven van de lonen bij de stijgende kosten (68%) en het beschermen van de koopkracht van werkenden (64%) de belangrijkste redenen om alle lonen te verhogen. Tegenstanders zijn met name bang dat de inflatie verder kan oplopen (57%). Ongeveer één op de vijf tegenstanders is tegen een verhoging van alle lonen en ziet liever alleen een verhoging voor Nederlanders met een laag inkomen.
…ook als dat ten koste gaat van bedrijfswinsten
Slechts een klein deel van de Nederlanders (6-11%) vindt dat loonsverhogingen niet ten koste mogen gaan van de winst van bedrijven. Dit hebben we gemeten middels een split-run methode. Hierbij kreeg de helft van de respondenten de stelling ‘werkgevers moeten de lonen verhogen, zelfs als dat ten koste gaat van hun winst’ (54% eens, 11% oneens). De andere helft kreeg de stelling ‘werkgevers hoeven de lonen niet te verhogen als dat ten koste gaat van hun winst’ (6% eens, 69% oneens).
Driekwart: laat lonen met prijzen meestijgen
Er bestaat een breed draagvlak voor prijscompensatie, waarbij de lonen meestijgen met de prijzen. Driekwart (73%) van de Nederlanders is hier voor, 8 procent is tegen.
Steun voor actievoeren in algemeen, minder sympathie voor stakers
Ruim twee derde van de Nederlanders (70%) vindt het goed dat vakbonden actievoeren voor hogere lonen. Slechts 9 procent is daar tegen. Als het gaat om staken, lijkt de steun echter minder breed: 44 procent zegt dat ‘stakers doorgaans op hun sympathie kunnen rekenen’.
Eén op drie werknemers: zelf actievoeren voor hoger loon
Een derde van de werknemers in loondienst (34%) is bereid om zelf actie te voeren voor een hoger loon. Hetzelfde aandeel wil dat niet. De bereidheid tot actievoeren ligt hoger onder jonge en lager en middelbaar opgeleide Nederlanders dan onder hoger opgeleiden en ouderen (50+).
Onderzoeksverantwoording
Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 14 tot en met maandag 17 juli 2023. Eén vraag werd tussen dinsdag 25 en vrijdag 28 juli nagestuurd naar een deel van de steekproef (zie noot pagina 19 in de pdf). In totaal werkten 2.736 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. Het grootste deel van de steekproef (n = 2.533) is afkomstig uit het I&O Research Panel, 203 respondenten deden mee via PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond.
De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=2.000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 2,2 procent.
Peter Kanne
Senior onderzoeksadviseur
Maartje van de Koppel
Onderzoeker